فصل چهارم
مورها: قرن هشتم تا یازدهم
مورها بعد از اینکه شبه جزیره ایبری را بصورت کامل البته به غیر از آستوریاس فتح کردند به CM ( احتمالا منظور سالامانکا باشد) رفتند تا از آنجا به فرانسه حمله کنند اما در نبرد تورها در سال 732 فرانک ها آنها را شکست دادند و مجبور به عقب نشینی کردند. چهل و پنج سال بعد امپراطوری فرانک ها یعنی شارلمانی ( Charlemagne) که به منظور گسترش و دفاع از مسیحیت در 53 نبرد مختلف در اروپای غربی حضور داشت به اسپانیا حمله کرد.
در این نبرد بود که او تنها شکست خود را متحمل شد و نتوانست از دفاع قهرمانانه از ساراگوسا عبور کند و مجبور به عقب نشینی شد.
در اواخر قرن و در سال 801 شارلمانی به بارسلونا بازگشت و حدود 100 مایل از مرز جنوب فرانسه را به عنوان قسمت جدیدی در اسپانیا به نام مارس ایجاد کرد.
به غیر از ایجاد ایالت مارس اسپانیا در مرز فرانسه و سنگرهای مسیحی در شمال غربی ، مورها نیز تا اواخر قرن یازدهم در شبه جزیره ایبری باقی ماندند. در اغلب این زمان سلسله امویان با پایتختی کوردوبا در حال حکومت بودند. در همین زمان سلسله موریان در جنوب شبه جزیره در اندلس قوی ترین نظام حاکم در منطقه بود.
مورها مردمان بردباری بودند و در این زمان با یهودیان که در زمان ویزیگوت ها مظلوم واقع دشه بودند و یا ویسگوتیک ها و سلتیبر ها و هسپانیایی ها رومی رفتار بسیار خوبی داشتند. مسیحیان می توانستند عبادت کنند و این باعث شد تا بسیاری از جنگجویان و یا مزدوران مسیحی برای حضور در لشکر مورها داوطلب شوند و حتی مورها به برخی از مسیحیان مقامات عالی در دولت موریس دادند و ازدواج ها و وصلت های زیادی بین آنها انجام شد.
در زمینه های مختلف تولیدی و اقتصادی نیز مورها خدمات زیادی ارائه کردند. آنها در زمینه کشاورزی محصولات جدیدی را وارد شبه جزیره کردند که از جمله آنها می توان به انواع انجیرها، خرما ، برنج و نیشکر اشاره کرد. مهندسین عرب روش های نوین آبیاری را به این شبه جزیره آوردند.
آنها در صنایع معدنی ، موضوع سهم بندی و جمع آوری و فروش پشم و ابریشم را رواج دادند. پارچه های ابریشمی را با طرح های بسیار زیبا تولید می کردند و با استفاده از کشتی های بزرگ به انواع سرزمین ها از طریق دریای مدیترانه صادر می کردند.
مورها همچنین روش های جدیدی در هنر و معماری و علم و ادبیات را به همراه آوردند. در حالی که در طول این قرن ها اروپا از نظر فکری و هنری با رکودی عجیب مواجه شده بود ، ولی شبه جزیره ایبری با انواع هنر ها و معماری ها مواجه شده بود. اعراب بر جهان غرب از نظر معماری و هنر رهبری می کردند و با ترجمه کردن کتاب های یونانی به زبان عربی موفق شدند راه خود را به علم و مسیر های جدید باز کنند.
در غرب عمدتا مترجمان را دانشمندان یهودی تشکیل می دادند و یا بعضا مزاراب ها بودند. مزاراب ها از نوادگان قبایل مسلمان بودند که مسیحی باقی مانده بودند اما گفتار و آداب و رسوم عربی و مسلمانان را داشتند. این انتقال علم و دانش به غرب باعث شد تا زمینه های باز پس گیری اسپانیا تسریع شود.
کوردوبا با ساخت و تجهیز یک کتابخانه با 400.000 جلد کتاب به دانشگاه مرکزی برتر اروپا تبدیل شد، دانشگاهی که به مرکزی برای تجمع و جذب دانشجویان و فرهیختگان از سرزمین های دور و نزدیک به اسپانیا و کوردوبا شد و در این کتابخانه یا دانشگاه انواع رشته های پزشکی، ریاضیات، علوم و فلسقه و غیره زیر نظر اساتید برتر مسلمانان، مسیحیان و حتی یهودیان تدریس می شد و حتی یک استاد معروف موسیقی نیز در این دانشگاه حضور داشت.
خیابان های شهر تماما سنگ فرش شدند و حمام ها و حوض های عمومی و شهری زیادی ساخته شد. خانه ها دارای آب لوله کشی شدند ، بالکن ها بصورت مرمری تزئین شدند و در تابستان هابه عنوان مجاری هوای خانه در نظر گرفته می شدند و در حیات منازل باغ ها و باغچه های بزرگی ایجاد شد.
در معماری مسجد بزرگ کوردوبا کع در سال 785 تاسیس شده است و اکنون به کلیسای جامع شهر کوردوبا و بزرگترین کلیسای جهان بعد از سنت پیتر در رم تبدیل شده است و کاخ الحمرا در گرانادا که در قرن سیزدهم و چهاردهم ساخته شده است و به عنوان دو اثر بسیار مشهور در جهان شناخته می شوند اوج هنرنمایی مورها و مسلمانان را می توان در این منطقه دید.
قدرت موریان در زمان سلطنت خلیفه عبدالرحمان سوم در بین سال های 912 تا 961 و آل منصور در اواخر قرن 10 به اوج خود رسید. آل منصور رئیس وزرا بود و به عنوان جانشین در سال های 978 تا 1002 خلیفه بود.
بارسلونا در شمال شرقی جزیره توسط مورها در سال 985 گرفته شد و سانتیاگو در شمال غربی در سال 997 توسط مورها فتح شد.
اما بربر ها که مرتبا از سمت افریقا تقویت می شدند عموما با استفاده از اشرافیت نظامی قدیم رایج در عرب ها قدرت یافته بودند. در گذشته آل منصور در سال 1002 در یک جنگ داخلی باعث شده بود که حوزهه ای موروئیه به تعدادی از ایالت های کوچک تر تقسیم شود. این امر باعث شد تا مسیحیان شما قادر باشند تا برای باز پس گیری اسپتانیا قدرت مانور بهتری داشته باشند. تلاش این مسیحیان باعث باز پس گیری بارسلونا شد اما مقاومت این پادشاه اجازه پیشروی بیشتر را به مسیحیان شمال نداد.
فصل پنجم
دوره باز پس گیری اسپانیا (Reconquista ) _ قرن هستم تا پانزدهم
تاریخ پادشاهی های مسیحیان شمال در طی چهار یا پنج صرف تلاش برای اشغال حوزه های قدرت موریان و تضعیف آنها با راه اندازی جنگ ها و فتنه های مختلف علیه مور ها بود و تلاش های پراکنده ای که گاها برای عقب نشیتی مورها تا حدودی جوابگو بود ولی نهایتا ثمره ای در بر نداشت. در واقع در زمان هایی می شد قدرت مسیحیان را بیشتر دید و این در زمان هایی بود که این مسیحیان یک تا چند متحد مسلمان علیه دولت مسیحی دیگری داشت. به همین دلیل تا اواخر قرن یازدهم دوره روند باز پس گیری اسپانیا که به Reconquista شهرت دارد پیشرفت زیادی نداشت.
پادشاهی اصلی مسیحیان آستوریاس توسط پلایو (Pelayo) پایه گذاری شد که در فصل سوم توضیح داده شد. این پادشاهی سرمایه خود را از اوودو به لئون در آغاز قرن 10 انتقال دادند و این امر باعث شد تا دولت لئون به عنوان دولت پیشرو در مسیحیت شناخته شود. اما در اواسط قرن بود که منطقه کاستیل ، برعلیه دولت لئون خصومت کرد و از آنها جدا شد و باعث شد تا استقالا انها از هم بپاشد.
در همین حال در شمال شرقی ساکنان مارس اسپانیا، تحت رهبری و یا مرکزیت بارسلونا ، استقلال خود را از حاکمان کارولینگین ( منطقه شارلمانی) در قرن 9 اعلام کردند. در قرن 10 میلادی پادشاهی باسک از ناوار در پیرنه ها شهرت چشمگیری به دست آورد و این آوازه همه جا پیچید.
در اوایل قرن یازدهم، سانچو بزرگ ناوار یا منطقه کاستیل متحد شد و موفق شدند بخش بزرگی از قلمرو لئون را فتح کنند. اما این اتحاد چندان دوامی نداشت و با مرگ سانچو ناواد به عنوان حاکم انها و با وصیت خود او به منظور جلوگیری از اغتشاشاین اتحادیه به دو قسمت تقسیم شد و به دو پادشهای ناوار و آراگون تقسیم شد. فردینالد اول از کاستیل دستاورد ها و فتوحات به دست امده در لئون را تکمیل کرد و پادشاهی لئون را به کلی تسخیر کرد و این به عنوان سرآمد و نقطه شروع باز پس گیری اسپانیا بود.
